Blauwalgen zijn eigenlijk geen algen, maar een soort bacteriën. Samen met onder andere schimmels en andere bacteriën noemen we deze groep levende wezens micro-organismen. Groei bij micro-organismen is anders dan hoe mensen groeien. Micro-organismen worden namelijk niet groter, maar delen zich in tweeën. Onder ideale omstandigheden is die groei exponentieel. Dat betekent dat het aantal zich telkens verdubbelt: één bacterie wordt twee, twee worden er vier, etc.
Eén van de snelst groeiende micro-organismen ter wereld is E. coli. Een E. coli bacterie kan zich elke 20 minuten delen. Dat betekent dat bij exponentiële groei één bacterie in 24 uur kan uitgroeien tot 4700 triljoen bacteriën. Dat zijn er 4.700.000.000.000.000.000.000!
In werkelijkheid zullen bacteriën niet zo snel kunnen groeien. Dat is namelijk alleen mogelijk onder ideale omstandigheden, zoals de aanwezigheid van genoeg voedingsstoffen, ruimte om te groeien en de ideale temperatuur. Als een bacteriekolonie groeit zal het uiteindelijk zo groot worden dat er niet meer voldoende voedsel en ruimte is om verder te groeien. Bovendien is het gedurende de dag ook nooit even warm. Daardoor zal de kolonie uiteindelijk minder snel of helemaal niet meer groeien.
Van zuidpool tot heetwaterbronnen
Die ideale omstandigheden zijn voor elk micro-organisme anders: de één houdt van een zure omgeving, een ander van basisch. Sommige gedijen goed als het warm is, anderen bij kou. Zo kun je op vrijwel de hele planeet bacteriën vinden, zelfs op extreme plekken als de zuidpool en heetwaterbronnen! Zoals de schrijver Stewart Brand ooit zei: als je niet van bacteriën houdt, zit je op de verkeerde planeet...
Net zoals we dieren opdelen in bijvoorbeeld vissen en zoogdieren kunnen we dat bij bacteriën doen aan de hand van hun ideale groeitemperatuur. Hoe dichter de buitentemperatuur bij hun ideaal is, hoe sneller deze bacteriën groeien. Hieronder vind je een tabel met een paar bekende micro-organismen en hun ideale temperatuur:
Zon: warmte en voeding in één
Door het jaar heen schommelt de temperatuur, waardoor in elk seizoen andere micro-organismen op hun best zijn. Dat betekent niet dat blauwalgen in de winter helemaal verdwenen zijn; ze groeien alleen niet of nauwelijks.
Maar waarom groeit blauwalg plots zo extreem snel? Dat komt omdat op een gegeven moment alle omstandigheden perfect zijn. Zo kun je in de tabel hierboven vinden dat blauwalg het beste groeit bij 20º C. Op het moment dat het zomer wordt klimt de temperatuur van het water naar die ideale 20 graden. In tegenstelling tot de lucht koelt water ‘s nachts niet zo snel af. Daardoor heeft het water 24 uur per dag de ideale groeitemperatuur.
Blauwalgen hebben daarnaast nog een eigenschap waardoor ze zo enorm snel groeien in de zomer: fotosynthese. Dit is het proces waarbij energie uit zonlicht wordt gebruikt om CO2 om te zetten in zuurstof en suiker, wat het vervolgens zelf gebruikt om te groeien. Precies hetzelfde als planten doen. Hierdoor zorgen ze er zelf voor dat er altijd genoeg voedingsstoffen zijn om te groeien. De juiste constante temperatuur van het water in combinatie met veel zonuren zorgt dus voor die razendsnelle groei.
Gifstoffen in het water: hoe kom je ervan af?
Op het moment dat micro-organismen meer dan genoeg energie hebben om te groeien zullen ze de energie ook gebruiken voor andere zaken. In het geval van algen is dat de productie gifstoffen, een natuurlijke manier om rivaliserende organismen uit te schakelen en zo ongestoord door te kunnen groeien. Als gevolg zijn met alg besmette wateren gevaarlijk om in te zwemmen en uit te drinken. Contact met besmet water kan leiden tot onder meer huiduitslag, ademhalingsproblemen en buikpijn, zoals ook blijkt uit dit nieuwsbericht.
Bij zwemplassen wordt er vaak voor gewaarschuwd, maar oppervlakte- en slootwater dat wordt gebruikt als drinkwater voor vee kent een hoog risico voor besmetting. Zelfs het water in de drinkbakken in de stal zijn gevoelig voor micro-organismen, zelfs als het leidingwater is! Om ervan verzekerd te zijn dat het drinkwater veilig is kunnen veehouders gebruik maken van het Wattersysteem. Hiermee is het water gegarandeerd vrij van schadelijke kiemen en algen en kunnen de dieren optimaal presteren.