Salmonella: de onzichtbare ziektekiem

Koorts, overgeven, diarree… een ziek dier (of jijzelf) valt op door duidelijke symptomen. Maar naast deze zogeheten klinische ziektebeelden zijn er ook veel subklinische ziektes, zoals Salmonella of Streptococcen, die schade aanrichten zonder dat het opvalt. In deze blog gaat microbioloog Reinoud Homan in op Salmonella. Hij legt uit hoe deze sluimerende ziekte te werk gaat, wat je er (niet) van merkt op je bedrijf én hoe je de dieren kan helpen beter weerstand te bieden.

Wat is Salmonella?

Salmonella is een van de meest ongrijpbare bacteriën in onze voedselketen. Niet alleen is het een bacterie die zich ontzettend goed kan verbergen, maar er zijn ook duizenden verschillende soorten Salmonella. Elk aangepast aan hun ideale gastheer, zoals rund, geit, varken of kip.

Salmonellose, de ziekte die Salmonella teweeg brengt, verloopt voor de overgrote meerderheid subklinisch: dit betekent dat een dier de bacterie draagt, maar geen duidelijke ziekteverschijnselen laat zien. Desondanks heeft het dier wel last van de bacterie, wat zich uit in onder meer verminderde voeropname en lagere productie. Bovendien zal de ziekte opspelen op het moment dat het dier verzwakt of gestrest is.

Wist je dat?

In de zestiende eeuw stierf maar liefst 93% van de inheemse Mexicaanse bevolking door een mysterieuze ziekte die Cocolitzlti werd genoemd. In 2018 bleek uit DNA onderzoek dat Salmonella enterica enterica de eigenlijke ziekteverwekker van de epidemie was.

Al deze subklinische effecten zijn wel schadelijk. Volgens de GD bedraagt de schade voor een melkveebedrijf met honderd koeien tussen de €5.000,- en €10,000,- per jaar. Onderzoek van Nutreco toont aan dat intensieve veehouderijen van gemiddelde grootte eenzelfde bedrag mislopen.

Het is daarom erg belangrijk om actief Salmonella tegen te gaan en niet pas te reageren op ziekteverschijnselen. Klinische verschijnselen zijn onder andere koorts, diarree en verwerpers. Salmonella komt bij alle diersoorten voor en is dus een aandachtspunt voor elke veehouder. Goede hygiëne helpt bij het voorkomen van de verspreiding van Salmonella. Veel hygiënemaatregelen zijn daarnaast ook goed om andere ziektes te voorkomen. Wist je bijvoorbeeld dat E. coli en Klebsiella (mastitis-bacterie) tot dezelfde familie als Salmonella behoren?

Verbeter de weerstand en voorkom infectie

Het internet staat vol met tips voor (met name) de intensieve veehouderij, en dan vooral voor de huisvesting. Mijn advies bij staldesinfectie is om altijd te meten hoe goed het desinfecterende middel werkt. Bijvoorbeeld door te controleren met een dipslide of agar-plaat. Bij melkvee is deze aanpak lastiger. Zoals gezegd komt Salmonella bovendien bij ontzettend veel diersoorten voor, inclusief vogels en vliegen die makkelijk de stal invliegen.

Besmetting uitsluiten is daarom heel lastig. Als aanvulling op stal desinfectie is het daarom verstandig om andere besmettingsroutes op te sporen en de algehele infectiedruk in de stal te verlagen. Op die wijze zal het dier beter weerstand kunnen bieden op het moment dat Salmonella opspeelt. Denk bijvoorbeeld aan mogelijk contact met besmette mest, tijdige behandeling van zieke dieren en de drinkwaterkwaliteit.

Water

Het water wat u uw dieren geeft is vaker dan gedacht de voornaamste besmettingsbron van Salmonella. Uit onderzoek blijkt dat met name oppervlakte- en slootwater vaak vervuild zijn, maar ook grond- en zelfs leidingwater kan in de stal besmet raken met de bacterie en zo heel snel de ziekte door uw gehele bedrijf verspreiden, zonder dat u het aan de dieren ziet.

Drinkwater is vaker dan gedacht een bron van infecties, zoals Salmonella

In een eerdere blog is al uitgelegd wat het verschil is tussen goed en ’goedgekeurd’ water. Meet altijd de kwaliteit op de drinkplek en neem maatregelen indien het water niet vrij van kiemen is. En let op: helder water is niet per sé schoon!

Om uw water uit te sluiten als infectiebron is deskundigheid vereist, adviseert ook de GD in de Herkauwer van september 2018. Neem daarom contact met ons op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek op uw bedrijf, want Watter is als enige volledig effectief, veilig én toegestaan in het drinkwater.

Meer weten?

Lees dan meer over wat schoon drinkwater kan doen voor uw koeien of neem contact met ons op.