Veehouders stoppen vaak veel tijd en energie in het optimaliseren van het rantsoen voor koeien. Hierbij wordt veel aandacht gegeven aan de optimalisatie van het voer maar er wordt minder aandacht gegeven aan de kwaliteit van het drinkwater. Toch heeft water wel een groot aandeel in het rantsoen van koeien. Hoogproductieve koeien drinken ongeveer 150 liter per dag en voor één liter melk heeft ze drie liter water nodig. Hoe beter de kwaliteit van het drinkwater, hoe meer de koeien drinken, wat vervolgens leidt tot een hogere melkproductie. Een van de parameters die betrokken is bij drinkwaterkwaliteit, is ammonium.  

Waardoor komt ammonium in het water?

Ammonium komt vrij bij de afbraak van plantaardig en dierlijk materiaal door bacteriën. Daarom wordt bij gebruik van grondwater in veengebieden meer ammonium gevonden dan bij andere soorten grond. Veen bestaat namelijk uit afgebroken plantaardig materiaal. Ook door mest kan ammonium in het water terecht komen. Bijvoorbeeld wanneer mest uitspoelt naar het grondwater. Daarnaast geven waterleidingen die gecoat zijn met cement ammonium af aan het water.

Ammonium in het drinkwater

Een ammoniumconcentratie tot 2,0 mg/l in het drinkwater voor koeien wordt gezien als goed. Als er veel ammonium in het water zit kan dit leiden tot de vorming van ammoniak in de darmen (figuur 1). Dit kan in te hoge concentraties zorgen voor darmontsteking. 

Daarnaast kan ammonium ook omgezet worden naar nitraat, waarbij nitriet als tussenproduct wordt gevormd (figuur 1). Deze omzetting is gevaarlijk, omdat nitriet kan binden aan hemoglobine. Dit is een eiwit dat in het bloed voorkomt en zuurstof kan binden. Het zorgt ervoor dat zuurstof door het lichaam getransporteerd wordt, maar als nitriet aan hemoglobine bindt kan dit geen zuurstof meer binden. Op deze manier zorgt nitriet ervoor dat er onvoldoende zuurstof wordt getransporteerd naar de organen. Een te hoge nitrietconcentratie kan leiden tot zuurstofgebrek en verstikkingsverschijnselen, bij lage concentraties is er kans op bloeddrukverlaging en beschadiging aan de nieren. 

Om de genoemde nadelige gevolgen van ammonium te voorkomen wordt ammonium in de lever van de koe onschadelijk gemaakt. Dit kost echter veel energie. Deze energie kan de koe niet in de melkproductie steken. Ammonium leidt dus indirect tot een lagere omzet van het bedrijf.

Invloed op de smaak van het water

Naast dat ammonium schadelijk is voor de koe zorgt het ook voor een nare geur aan het water. Dit is het geval bij water dat meer dan 1,5 mg/l ammonium bevat. Wanneer het water minder schoon ruikt, gaan koeien minder drinken. Dit zorgt er vervolgens ook weer voor dat de koe minder gaat eten. De lage voeropname kan in combinatie met het tekort aan water resulteren in een lagere melkproductie. 

Invloed op de efficiëntie van desinfectiemiddelen

Ammonium in het drinkwater heeft ook invloed op de efficiëntie van gebruikte desinfectiemiddelen. Wanneer er gebruik wordt gemaakt van chloorhoudende middelen, kan dit reageren met het ammonium. Het verliest hierdoor de desinfecterende werking. Wanneer desinfectiemiddelen worden ingezet om de kwaliteit van het water te bevorderen is het daarom van belang om op de hoogte te zijn van de chemische kwaliteit van het water. 

Ammonium als indicator

Wanneer water vervuild is met bijvoorbeeld mest, is er vaak veel ammonium aanwezig in het water. Ammonium kan daarom als indicator voor vervuiling worden gebruikt. Bij vervuiling van het water is vaak ook sprake van bacteriologische vervuiling. Via de mest komen er veel bacteriën in het water. Bovendien kan ammonium door bacteriën als voedingsbron worden gebruikt. Bij een hoog ammoniumgehalte is daardoor meer kans op de vorming van biofilm. 

Waterkwaliteit

Voor het bevorderen van de wateropname is zowel de chemische als de bacteriologische waterkwaliteit van belang. Door periodiek het water uit de drinkbak te analyseren (bv. via de GD), krijgt u inzicht in de verschillende parameters van het water. Zo weet u welke verbetering u kunt doorvoeren om de waterkwaliteit te verhogen. 

Wat kan Watter doen?

Als er in het drinkwater sprake is van veel bacteriologische vervuiling, biedt Watter de uitkomst. Watter biedt duurzame desinfectie door middel van hypochlorigzuur (HOCl). Het Watter-systeem maakt dit desinfectiemiddel op locatie en heeft enkel water, zout en elektriciteit nodig. Het desinfectiemiddel maakt de leidingen en drinkbakken vrij van biofilm. Dit kan al met lage concentraties. Het Watter-systeem biedt hiermee een duurzame verbetering van het rantsoen van uw koeien.